Za cztery tygodnie Boże Narodzenie. Te jedyne w swoim rodzaju święta mają dla mnie nie tylko niezwykły wymiar duchowy, ale i estetyczny. Mając na myśli jego wizualny aspekt czyli piękne choinki, migoczące światełka, wspaniałe dekoracje, postanowiłam odwiedzić ulubioną kwiaciarnię, by nacieszyć oczy świątecznymi dekoracjami. „U Moniki” spotkałam znajomą, która zdziwiona zapytała: „co pani robi w takim miejscu przecież w środowiskowym domu robicie takie piękne rzeczy?” Z uśmiechem podziękowałam za komplement i odpowiedziałam, że szukam inspiracji. Mimo, że nic nie kupiłam, wróciłam do domu zadowolona, z miłym uczuciem, że prace naszych uczestników podobają się i nie ustępują miejsca tym ze sklepowych półek.
Na co dzień pracuję w Środowiskowym Domu Samopomocy. To placówka zajmująca się pomocą osobom niepełnosprawnym i zaburzeniami psychicznymi. Jedną z form pomocy, jaką oferuje swoim podopiecznym, jest arteterapia. Ta metoda rehabilitacji za pomocą sztuki lub tylko sztuk plastycznych znalazła szerokie zastosowanie w terapii prowadzonej w chorobach psychicznych. Działa odprężająco, zmniejsza napięcie, szczególnie ważną rolę spełnia u osób konfliktowych i nieprzystosowanych.
Arteterapia to także spontaniczna twórczość uczestników. Jej głównym zadaniem jest poprawa jakości życia, pomaga bowiem zapobiegać trudnościom lub zmniejszyć ich rozmiar. Proces tworzenia pozwala zwalczać bezczynność, która jest bardzo częstym objawem zaburzeń psychicznych; odwrócić uwagę od doznań chorobowych. Dla terapeutów często jest formą kontaktu z chorym. Sprowadza się ona do trzech zasadniczych funkcji: rekreacyjnej, edukacyjnej, korekcyjnej. W rehabilitacji wszystkie są ważne, niemniej korekcyjna wydaje się być najistotniejsza ze względu na możliwość przekształcania mechanizmów mniej wartościowych w bardziej wartościowe. Dotyczy to na przykład przekształcania koncepcji własnego życia na bardziej odpowiednią do własnych możliwości i środowiska, w którym chory żyje. Dane statystyczne potwierdzają, że 10% chorych na schizofrenię rozpoczyna spontaniczną twórczość plastyczną. W swoich pracach wypowiadają się często do nieistniejącego adresata. Analiza prac pozwala na dodatkowy wgląd w przeżycia psychiczne pacjenta. Prace te często zawierają realistyczne marzenia i życzenia chorych, u których choroba zmieniła życie, nastawienie do otaczającego świata i nastawienie świata w stosunku do nich.
Terapia przy pomocy sztuki rehabilituje i resocjalizuje uczestników. Hospitalizacje stają się rzadsze i krótsze, uczestnicy chętniej korzystają z pomocy w środowiskowym domu samopomocy. Arteterapia odbywa się w atmosferze swobody, aprobaty i szacunku dla użytkownika. Tworzenie pięknych przedmiotów mobilizuje też innych uczestników. Prace, jakie powstają w pracowniach terapii, zobaczyć można na wystawach czy kiermaszach. Cieszą się uznaniem zwolenników rękodzieła i nietuzinkowych przedmiotów. Są powodem do dumy i zawodowej satysfakcji terapeutów, którym udało się wydobyć wrodzoną, leczniczą, twórczą siłę jaką posiada podobno każdy człowiek. Nawet człowiek chory i niepełnosprawny.
Za pięć tygodni Boże Narodzenie. Wiem już, jaka będzie moja choinka w tym roku...
Renata Englart-Janosz
Na zlecenie Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
„Czas aktywności szansą na zmiany. Projekt realizowany na terenie Gminy Kęty.”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego